Lễ hóa vàng ngày Tết là một trong những nghi thức truyền thống trong văn hóa của người Việt được thực hiện suốt ngàn đời nay. Đây là nghi lễ thể hiện rõ đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, những người đã khuất vào dịp đầu xuân năm mới. Thông qua bài viết này, các gia chủ sẽ hiểu rõ hơn về lễ hóa vàng ngày Tết từ ý nghĩa đến những thứ cần chuẩn bị và cách thực hiện để có thể thực hiện buổi lễ một cách trang trọng và thành kính nhất.
Danh Mục
1. Lễ hóa vàng ngày Tết là gì?
Lễ hóa vàng ngày Tết hay còn gọi là lễ tạ năm mới; lễ tiễn ông bà, tổ tiên. Theo phong tục của văn hóa người Việt từ xưa tới nay, những gia đình sẽ thực hiện các lễ nghi để mời ông bà, tổ tiên về vào trước ngày Tết Nguyên Đán và ăn Tết với con cháu trong nhà. Sau khi Tết mỗi năm lại trôi qua, chúng ta sẽ thực hiện nghi thức hóa vàng nhằm tiễn đưa tổ tiên và ông bà.
Trước đây, lễ hóa vàng thường được thực hiện vào ngày mùng 3 hoặc mùng 7 Tết. Ngày nay, tùy theo điều kiện từng gia đình, lễ hóa vàng có thể tiến hành từ mùng 3 tới mùng 10 tháng Giêng.
2. Ý nghĩa của lễ hóa vàng ngày Tết
Lễ hóa vàng ngày Tết mang ý nghĩa rất đặc biệt đối với người Việt. Người xưa quan niệm rằng, trong dịp Tết, các bậc gia thần, tổ tiên luôn ngự trên bàn thờ, vì thế đèn hương không bao giờ được tắt, các đồ dâng cúng như mâm ngũ quả, bánh kẹo… phải đợi đến ngày lễ hóa vàng thì hóa vàng mới được đem xuống (trừ các đồ mặn, dễ thiu như thịt xôi…).
Nếu đèn hương tắt, nhất là việc hạ lễ trước khi hóa vàng sẽ phạm phải điều bất kính.
Bên cạnh đó, lễ hóa vàng chính là nhằm thể hiện sự biết ơn, tôn kính cũng như cầu cho tổ tiên sẽ ban điều lành cho hậu thế, có một năm nhiều sức khỏe, an khang thịnh vượng và gặp nhiều điều may.
3. Mâm cúng hóa vàng gồm những gì?
Mâm cúng hóa vàng ở từng vùng miền sẽ khác nhau. Đồng thời, cũng tùy vào kinh tế gia đình mà có thể chuẩn bị những món phù hợp. Tuy nhiên, bạn cần phải chuẩn bị một số vật phẩm và món ăn cơ bản như:
- Một mâm cúng mặn có: Gà luộc, bánh chưng, giò, nem, ninh, mọc, xôi, rượu,…
- Vàng mã, tiền âm phủ, mỗi loại một ít
- Hoa tươi
- Mâm ngũ quả
- Hương
- Kẹo bánh
- Trầu cau, thuốc lá
- 2 cây mía
Hai cây mía hai bên bàn thờ gia tiên khi thực hiện nghi lễ cúng hóa vàng được xem là gậy chống, đòn gánh cho các cụ khi về cõi âm hoặc có thể sử dụng để gánh đồ cúng về trời.
Gà luộc là một món ăn hết sức quan trọng. Mâm cúng có gà trên đó sẽ tượng trưng cho sự hanh thông, tốt đẹp và một tương lai ngời sáng phía trước. Gà luộc không được dùng gà trống thiến hoặc dị tật. Khi gia chủ chuẩn bị mâm lễ vật ngoài trời để cúng, hãy đặt gà lên 1 đĩa to và sắp ngăn nắp lên đĩa, tiết lòng để ở phía dưới bụng gà và mỏ có ngậm một hoa hồng đỏ. Quan trọng hơn hết là cần đặt đầu gà quay ra đường để có thể đón quan Hành khiển cai quản năm mới đi qua. Cách sắp xếp gà này cũng mang ý nghĩa là kêu gọi mặt trời chiếu ánh sáng vào trong nhà.
Một số gia đình thường chế biến thêm món cá chép nấu bỗng. Bởi theo quan niệm dân gian, cá chép là loài cá vượt vũ môn hóa rồng. Việc cúng cá chép vào đầu năm sẽ mang lại may mắn thịnh vượng cho gia chủ.
4. Cách thực hiện lễ hóa vàng
Sau khi chuẩn bị tươm tất, đầy đủ mâm cơm cúng, gia chủ sẽ thực hiện lễ hóa vàng theo thứ tự các bước như sau:
Bước 1: Thắp hương, khấn vái và làm lễ
Bước 2: Hóa vàng
Lúc này, thường các gia đình sẽ hóa vàng lần lượt từ thổ địa đến tổ tiên.
Khi hóa vàng xong, thì gia chủ sẽ vẩy vài giọt rượu cúng xuống. Theo quan niệm người xưa khi thực hiện điều này sẽ giữ sự thiêng liêng của lễ hóa vàng và cũng là cách để ông bà, tổ tiên nhận được đầy đủ các lễ vật, tiền vàng mà con cháu gửi. Vị trí hóa vàng cần đặt một cây mía dài để làm đòn gánh giúp linh hồn đem đồ trở về cõi âm.
Bước 3: Kết thúc lễ hóa vàng
Lúc lễ đã diễn ra xong, chủ nhà vái 3 vái và cầu nguyện gia tiên phù hộ cho con cháu. Tiếp đến là xin phép thu lộc, chia lộc (các vật phẩm) cho con cháu trong nhà.
5. Một số bài văn khấn lễ hóa vàng
Bài cúng hóa vàng ngày Tết dựa theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam
“Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần
Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch tôn thần.
Con kính lạy các cụ tổ khảo, tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Chúng con là… tuổi…
Hiện cư ngụ tại…
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)”
Văn khấn hóa vàng theo như “Tập văn cúng gia tiên”
“Hôm nay ngày…
Tại: Thôn… xã/phường… huyện/quận… tỉnh/TP…
Tín chủ là… cùng toàn gia kính bái.
Nay nhân ngày lễ tạ.
Kính cẩn sắm một lễ gồm…, gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên: Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của:
Hiển:
Hiển:
Hiển:
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.
Kính cẩn thưa rằng:
Tiệc xuân đã mãn
Lễ tạ kính trình
Rước tiễn tiên linh
Lại về âm giới
Buổi đầu năm mới
Toàn gia mong đợi
Lưu phúc lưu ân
Kính cáo tôn thần
Phù trì phù hộ
Dương cơ âm mộ
Mọi chỗ tốt lành
Con cháu an ninh
Vận hành khang thái
Cẩn cáo!”
6. Những lưu ý khi thực hiện lễ hóa vàng ngày Tết
Dưới đây là một số lưu ý gia chủ cần nhớ để làm lễ hóa vàng ngày Tết được chỉn chu, trang trọng không phạm đến hương linh của tổ tiên:
- Đợi hương cháy hết hoặc qua một tuần hương, gia chủ chắp tay vái ba vái xin phép ông bà mang vàng mã đi hóa. Khi hạ lễ thì phải hạ lễ từ bậc thần rồi mới đến tổ tiên.
- Phải hóa ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, có đồ hóa riêng chứ không lấy tùy tiện
- Khi hóa thì nên hóa của gia thần trước rồi mới đến phần vàng mã của tổ tiên để không nhầm lẫn, đặc biệt, phần vàng mã dành cho người mới mất trong năm sẽ hóa cuối cùng.
- Lúc hóa xong, phần tiền vàng, sớ trạng đã cháy hết, gia chủ vẩy vào thêm chút rượu vì quan niệm xưa cho rằng phải như thế thì khi đến cõi âm các cụ mới nhận và tiêu được số tiền đó.
- Một số gia đình còn cẩn thận mang hai cây mía hơ trên phần tiền vàng mới hóa xong để các các cụ gánh tiền, gánh vàng về cõi âm không bị lũ quỷ cướp đi.
- Chú ý khi hóa không gẩy tiền vàng liên tục, hạn chế làm rách tiền vì quan niệm “trần sao âm vậy”, nếu làm rách tiền, các cụ không tiêu được.
- Không phải càng nhiều tiền vàng mã thì càng thể hiện tấm lòng thành của con cháu. Vì chỉ cần trong 3 ngày Tết, gia đình đã đốt vàng mã và hương khói đầy đủ là đã đúng với phong tục truyền thống.
Phải hóa vàng ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, có đồ hóa riêng chứ không lấy tùy tiện
Xem thêm: Những điều kiêng kỵ trong 3 ngày đầu năm để tránh xui xẻo
Dù cuộc sống ngày càng hiện đại nhưng lễ hóa vàng ngày Tết vẫn luôn là một nét đẹp văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Lễ hóa vàng ngày Tết không chỉ đơn bày tỏ lòng biết ơn, sự tôn kính với tổ tiên mà còn là niềm tin vào sự phù hộ, che chở của hương linh các vị tiền bối dành cho con cháu. Trên đây là toàn bộ những kiến thức về lễ hóa vàng ngày Tết, hy vọng bài viết sẽ giúp quý gia chủ có thể chuẩn bị chu đáo nhất để buổi lễ có thể diễn ra thành công.
