Vào mỗi dịp Tết, khoảnh khắc giao thừa là lúc được mọi người mong đợi và hồi hộp nhất. Không chỉ đơn thuần là thời điểm kết thúc năm cũ bắt đầu năm mới mà còn là khoảnh khắc giao hòa của đất trời, âm dương. Chính vì vậy, người Việt chúng ta có tập tục cúng giao thừa để cầu mong vào thời khắc chuyển giao này sẽ mở ra một năm mới bình an, hạnh phúc. Trong bài viết này hãy cùng nhau tìm hiểu về nghi thức cũng như những bài văn khấn giao thừa cho năm Ất Tỵ 2025 nhé.
Danh Mục
1. Ý nghĩa của nghi thức cúng Giao thừa
Cúng giao thừa là một nghi thức quan trọng, không thể thiếu vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán của các gia đình Việt Nam. Cúng giao thừa còn được gọi là Trừ tịch, tức là trừ khử ma quỷ, những điều xui xẻo, không may mắn của năm cũ để chuẩn bị đón một năm mới tốt đẹp hơn. Do đó, lễ cúng giao thừa sẽ thường được thực hiện vào thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới vào dịp Tết Nguyên đán, cụ thể là cử hành từ 23 giờ đến 1 giờ sáng.
Theo dân gian, khoảnh khắc giao thừa là lúc trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện, tạo nên sự hòa hợp và hứng khởi cho một khởi đầu mới tràn đầy hy vọng. Trong khoảnh khắc trọng đại này, mọi gia đình hội tụ để thực hiện lễ thắp hương và cúng gia tiên.
Theo truyền thống, đây là khoảnh khắc loại bỏ những khó khăn và xui xẻo của năm cũ, chào đón một năm mới với niềm hy vọng vào những thay đổi tích cực và cơ hội mới. Đêm giao thừa không chỉ là thời điểm quan trọng về tâm linh mà còn là dịp để gia đình tụ họp, từ trẻ em đến người lớn, xa gần, quây quần bên nhau để chia sẻ niềm vui và tình thân ái.
2. Nơi cúng và thời gian cúng giao thừa
Vào đêm giao thừa, người Việt sẽ làm 2 mâm cỗ, một mâm cỗ trong nhà trên bàn thờ gia tiên và một mâm cỗ ngoài trời. Người Việt quan niệm Thiên Đình có 12 vị Hành Khiển tương ứng với 12 con giáp để trông coi việc hạ giới trong năm đó. Cứ đến đêm giao thừa, vị Hành Khiển cũ sẽ nhường lại công việc cho vị thần mới. Và để tỏ lòng tôn kính vị thần cũ và mong vị thần mới phù hộ cho nhân gian, người Việt luôn làm một mâm cỗ cúng ngoài trời, mong rằng thần đi ngang sẽ trông thấy tấm lòng của mình.
3. Mâm cỗ cúng giao thừa trong và ngoài nhà
Mâm cỗ cúng giao thừa có thể là món chay hoặc món mặn tùy vào điều kiện, tâm niệm của mỗi gia đình. Thông thường sẽ gồm những món ăn và lễ vật sau:
- Lễ cúng ngoài trời: Mâm ngũ quả, hoa, đèn nến, trầu cau, bát muối, bát gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón thần linh, gà trống luộc, xôi, bánh chưng, thủ lợn luộc, 3 cây hương to,…
- Lễ cúng trong nhà: Giống với lễ cúng ngoài trời và một số món ăn khác theo nhu cầu và điều kiện mỗi gia đình chỉ không có quần áo và mũ nón thần linh.
Hiện nay các mâm lễ cúng trở nên đơn giản hơn. Tùy vào khẩu vị, điều kiện của gia đình mà gia chủ có thể chuẩn bị mâm cỗ có đầy đủ hoặc vài món trong số đó là được.
Những lễ vật này cần được chuẩn bị từ trước thời điểm giao thừa. Chúng được đặt trên bàn, tuyệt đối không để trên mặt đất hay đến thời điểm giao thừa mới bưng mâm lễ ra.
4. Các thực hiện nghi thức cúng giao thừa
Người cúng giao thừa cần có trang phục kín đáo, lịch sử, đầu tóc gọn gàng và tuyệt đối không cười đùa, trêu chọc nhau khi đang cúng.
Tư thế cúng giao thừa:
- Với đàn ông: Đứng thẳng theo thế nghiêm, chắp 2 tay trước ngực và giơ cao lên ngang trán. Sau đó, cúi mình xuống, đưa 2 tay đang chắp xuống gần mặt chiếu hay mặt đất thì xòe 2 bàn tay ra đặt úp xuống. Đồng thời, lần lượt quỳ 2 gối xuống đất và cúi rạp đầu xuống gần 2 tay theo thế phủ phục. Sau đó, lại cất người lên bằng cách đưa 2 bàn tay chắp lại để lên một bên đầu gối lúc bấy giờ đã co lên và đưa về phía trước ngang với đầu gối còn lại đang qùy để lấy đà đứng dậy. Trong lúc này, chân còn lại theo đà đứng lên cùng với chân kia để đúng ở thế nghiêm như lúc đầu. Lạy đủ 3 vái rồi lui ra.
- Với phụ nữ: Quỳ cả 2 đầu gối xuống, để mông lên 2 gót chân, 2 tay chắp lại đưa cao lên đầu rồi giữ 2 tay ở thế chắp đó mà cúi mình xuống. Khi đầu gần chạm mặt chiếu thì xòe 2 bàn tay ra úp xuống chiếu rồi để đầu lên 2 bàn tay. Hoặc có cách khác là ngồi trệt xuống đất để 2 cẳng chân vắt chéo về phía trái, bàn chân phải ngửa lên để ở phía dưới đùi trái. Nếu mặc áo dài thì kéo tà áo trước trả ngay ngắn về phía trước và kéo vạt áo sau về phía sau để che phần mông cho đẹp mắt. Sau đó, chắp 2 bàn tay lại để ở trước ngực rồi đưa cao lên ngang với tầm trán, giữ tay ở thế chắp đó mà cúi đầu xuống.
Các thực hiện nghi thức cúng giao thừa
5. Một số lưu ý khi đọc văn khấn giao thừa
Khi thực hiện nghi thức cúng giao thừa, gia chủ cần phải chú ý những điều sau để tránh thất lễ với gia tiên, các vị thần linh và xui xẻo:
- Các gia chủ cần phải thực hiện lễ cúng ngoài trước nhằm “nghênh tân, tiễn cửu”, tức là đón quan Hành Khiển mới, tiễn quan Hành Khiển cũ, sau đó mới thực hiện lễ cúng trong nhà.
- Nên có đầy đủ 2 mâm cỗ cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời.
- Có thể làm cỗ ngọt hoặc chay, mặn đều được. Nếu làm cỗ mặn hay chay thì nên để ở một bàn nhỏ phía bên dưới bàn thờ chính. Còn trên bàn thờ chính sẽ đặt hoa, tiền vàng, xôi chè và bánh chưng.
- Không nên cắm cành vàng lá ngọc trên bàn thờ, bởi sẽ mang nhiều âm khí không tốt.
- Không đốt tiền vàng vào lễ cúng giao thừa vì sẽ thu hút nhiều vong âm.
6. Mẫu văn khấn giao thừa Ất Tỵ 2025
Dưới đây là tổng hợp những mẫu văn khấn giao thừa Ất Tỵ 2025 trong nhà và ngoài trời mà gia chủ có thể tham khảo:
6.1 Mẫu văn khấn giao thừa trong nhà
“Nam mô A Di Đà Phật (Ba lần).
Kính lạy: Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này
- Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh.
Nay là giờ phút Giao thừa năm …….
Chúng con là :………………………………..
Ngụ tại :…………………………………………..
Phút Giao thừa vừa tới, nay theo Vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh .
Chúng con kính mời: Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa.
Ngài định Phúc Táo quân.
Ngài Phúc Đức chính Thần.
Các Ngài Ngũ Phương , Ngũ Thổ , Long mạch tài Thần.
Ngài Bản Gia Táo Quân.
Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Cúi xin giáng lâm trước Án, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, cô di Tỷ, Muội, nội ngoại Tộc chư vị Hương Linh, cúi xin giáng về Linh Sàng hâm hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời các vị Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết Giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật .
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng .
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.”
6.2 Mẫu văn khấn giao thừa ngoài trời
“Nam mô A-Di-Đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài cựu niên Hành khiển, cựu Hành binh chi thần, cựu Phán quan.
Con kính lạy ngài đương niên Hành khiển, đương niên Hành binh chi thần, đương niên Phán quan.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Quý Mão với năm Giáp Thìn.
Chúng con là: …, sinh năm: …, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà: …, ấp/khu phố: …, xã/phường: …, quận/huyện/ thành phố: …, tỉnh/thành phố: …
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân.
Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.
Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật, Thánh, dâng hiến tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-Di-Đà Phật (3 lần, 3 lạy).”
Xem thêm: Ý nghĩa phong tục hóa vàng ngày Tết 2025
Hy vọng những bài văn khấn giao thừa trên sẽ giúp gia chủ chuẩn bị tốt cho nghi thức truyền thống này một cách trang trọng và thành tâm nhất.
