Từ xa xưa, người Việt có nhiều phương thức để mai táng người đã khuất. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển và tiến bộ của văn hóa xã hội có một số hình thức mai táng đã không còn được sử dụng phổ biến hoặc không còn xuất hiện nữa. Trong bài viết này, hãy cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn về “Mai táng là gì? Những hình thức mai táng phổ biến ở Việt Nam”.
Danh Mục
1. Mai táng là gì?
Mai táng là từ ngữ chung nhằm diễn giải cách thức xử lý xác người chết thông qua nhiều hình thức cũng như cách thức khác nhau như địa táng, hỏa táng, thủy táng, không táng, huyền táng, điểu táng,…
2. Những hình thức mai táng phổ biến hiện nay ở Việt Nam
Khi nói về hình thức mai táng thì hiện nay ở Việt Nam đang sử dụng 2 hình thức chính là: Địa táng (Thổ táng) và Hỏa táng. Còn những hình thức mai táng khác như: thủy táng, không táng huyền táng,… rất hiếm gặp ở Việt Nam.
2.1 Địa táng (Thổ táng)
Trong tất cả những hình thức mai táng thì địa táng là hình thức có lịch sử lâu đời và được sử dụng phổ biến nhất. Địa táng là sẽ đặt thi thể người mất vào quan tài rồi đưa đi chôn xuống đất.
Địa táng được chia thành 2 loại theo phong tục miền Bắc và miền Nam:
- Địa táng theo phong tục ma chay miền Bắc: Tại các tỉnh thành miền Bắc thì khi an táng người mất thường chỉ là chôn tạm 3 đến 5 năm sau thực hiện nghi thức Cải Táng (đào lấy phần xương cốt còn lại) rồi chôn lại ở huyệt mộ cũ hoặc chuyển đến huyệt mộ mới để chôn cất vĩnh viễn. Phong tục này vẫn còn được nhiều gia đình áp dụng cho đến hôm nay.
- Địa táng theo phong tục ma chay miền Nam: Tại các tỉnh thành miền Nam thì với tư duy suy nghĩ có khác hơn so với miền Bắc là khi 1 người mất đi thì phải “Đào Sâu Chôn Chặt” chỉ 1 lần duy nhất. Vậy nên tại miền Nam chỉ thực hiện an táng 1 lần duy nhất vĩnh viễn.Trừ trường hợp bắt buộc như “mả động” hoặc có sự cố bất trắc (có người ốm nặng, mất mùa, cửa nhà sa sút, chết bất đắc kỳ tử…) phải di dời thì các gia đình mới phải Cải Táng người thân đi nơi khác an táng lại, nếu không thì sẽ để người mất an nghỉ vĩnh viễn tại nơi chôn cất ban đầu.
Nói chung, địa táng vẫn là phương pháp mai táng truyền thống được nhiều người lựa chọn vì hình thức này chắc chắn và lâu dài. Tuy nhiên, vì những vấn đề về quỹ đất để chôn cất ngày càng ít đi và hình thức mai táng này cũng ảnh hưởng đến môi trường nên nhiều gia đình đã lựa chọn sang những hình thức mai táng khác.
2.2 Hỏa táng
Hỏa táng hay còn gọi là hỏa thiêu, là hình thức xử lý thi thể con người bằng cách đốt ở nhiệt độ cao để hóa thành tro. Để thực hiện hỏa táng các trung tâm hỏa táng thường sử dụng những nhiên liệu như: gỗ, dầu mazut, dầu hoả, khí đốt; dùng điện là tốt nhất, Sau khi hỏa táng, phần tro cốt của người quá cố sẽ được để trong lọ hoặc hũ đựng tro cốt chuyên dụng. Phần tro cốt này sẽ được gia đinh người mất mang về nhà để thờ cúng, gửi lên chùa, rải ra sông, biển hoặc để tại những nơi theo di nguyện của người quá cố.
Hỏa táng hiện nay ngày càng trở nên phổ biến vì tính tiện lợi và chi phí thực hiện dịch vụ này. Chi phí thực hiện dịch vụ hỏa táng thấp hơn nhiều so với hình thức địa táng. Không những thế, xử lý thi thể bằng phương pháp này sẽ sạch sẽ, gọn gàng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, tiết kiệm phần đất nghĩa trang cũng như không cần phải cải táng. Đây cũng là cách nhiều gia đình lựa chọn để đưa người thân khi không thể mang thi hài về quê hương khi họ mất ở nước ngoài.
Hỏa táng ở Việt Nam được chia thành 2 dạng:
- Hỏa táng một phần: Hỏa táng để lại phần xương cốt. Thường được áp dụng tại miền Bắc.
- Hỏa táng toàn phần: Sau khi hỏa táng chỉ còn là tro vụn. Thường được áp dụng tại miền Nam
Xem thêm: Hỏa táng là gì? Quy trình hỏa táng diễn ra như nào?
3. Một số hình thức mai táng khác
Ngoài 2 hình thức mai táng được sử dụng phổ biến hiện nay ở Việt Nam là địa táng và hỏa táng thì trong quá khứ có một số hình thức mai táng khác sau đây
3.1 Huyền táng (táng treo)
Huyền táng hay còn gọi là táng treo. Đây là một kiểu mai táng người chết không phổ biến rộng rãi như địa táng nhưng xuất hiện rất nhiều trong thời xưa. Theo cách này, người ta để thi thể người chết lộ thiên, hoặc để nằm trên một tấm phên, hoặc để nằm trong quan tài hình thuyền. Có nhiều cách để quan tài như:
- Đặt quan tài trên chạc ba một cái cây to hoặc treo lủng lẳng trên cành cây.
- Đặt quan tài dưới vòm mái đá hay trong hang đá ở lưng chừng núi, có khi đặt nằm sâu trong hang động. Những hang động thường nằm gần sông, có rào chắn cẩn thận, là hang thiên tạo hay do con người đào khoét. Hang được ngăn ra nhiều phòng, tạo chỗ để nhiều quan tài.
- Dùng những đoạn gỗ to ghim vào vách núi làm điểm tựa cho quan tài hoặc cắm một đầu quan tài vào những hốc đá trên lưng chừng núi.
Hiện nay, táng treo không còn nữa vì tục này gây ô nhiễm môi trường, bệnh dịch…
3.2 Thủy táng
Thủy táng là hình thức thả trực tiếp xác người chết xuống sông, biển, hồ… hiện nay hình thức này không còn vì gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên trong những trường hợp bất đắc dĩ vẫn còn sử dụng. Nó liên quan nhiều đến điều kiện và môi trường sống cũng như ý nghĩa tâm linh của những cư dân sử dụng hình thức này. Thủy táng không chỉ có ở Việt Nam mà khá phổ biến ở những cư dân ven biển, trên các đảo nhỏ ở vùng Đông Nam Á (cả những vùng thuộc văn hóa Đông Nam Á cổ đại)
3.3 Thiền táng
Thiền táng (táng trong tư thế ngồi thiền) hay Tượng táng (làm thành tượng để táng), là một loại hình rất hiếm hiện nay chỉ được tìm thấy ở Trung Quốc và Việt Nam. Đặc biệt chỉ thấy ở những nhà sư Phật Giáo. Các tượng nhà sư vẫn còn nguyên vẹn xương cốt, nội tạng… được đặt trong tư thế thiền định. Đây là một hình thức táng vẫn đang dược nghiên cứu vì sự đặc biệt của nó.
Ở Việt Nam có hai trường hợp thiền tảng nổi tiếng là của nhà sư Vũ Khắc Trường và Vũ Khắc Minh ở chùa Đậu, tức Thành Đạo Tự, thuộc làng Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây.
Với nhịp sống hiện đại và sự phát triển của xã hội thì hai hình thức mai táng: địa táng và hỏa táng là phổ biến nhất ở Việt Nam. Hy vọng những thông tin trong bài viết trên đã giải đáp cho quý vị những thắc mắc về “Mai táng là gì? Những hình thức mai táng phổ biến ở Việt Nam”. Cũng như biết thêm được về những hình thức mai táng độc lạ được sử dụng trong quá khứ.
