Thông thường vào tháng Chạp hàng năm, trước thềm đón Tết Nguyên Đán mọi gia đình thường tổ chức lễ tạ mộ. Lễ tạ mộ cuối năm là một trong những nghi lễ để con cháu bày tỏ lòng thành kính, đạo hiếu của con cháu đối với hương linh ông bà, tổ tiên. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết khi làm lễ phải chuẩn bị những gì? Cách khấn để khấn trước mộ như nào cho đúng?… Vây trong bài viết này sẽ giúp cho quý vị biết được “Văn khấn tạ mộ cuối năm theo truyền thống của người Việt” và những lưu ý cần nhớ khi làm lễ tạ mộ cuối năm.
Danh Mục
1. Lễ tạ mộ cuối năm gồm những gì?
1.1 Lễ vật cần chuẩn bị cho lễ tạ mộ
- Tùy phong tục tập quán của từng địa phương và điều kiện của từng gia đình mà việc sắm lễ vật cho lễ tạ mộ có thể khác nhau một chút. Tuy nhiên, đa phần các mâm lễ cúng tạ mộ cuối năm thường có những lễ vật sau:
- 10 bông hoa hồng đỏ
- 3 lễ trầu cau (tức 3 lá trầu, 3 quả cau, nên chọn cau trầu tươi, cau có cành dài và đẹp)
- 1 đĩa trái cây (thường gồm 5 loại trái cây hoặc có số lượng là lẻ, từ 3-5-7 quả, theo quan niệm lẻ âm – chẵn dương)
- 1 đĩa xôi
- 1 con gà trống thiến luộc nguyên con (có nơi là gà trống hay mái đều được, cũng có thể là khẩu thịt lợn luộc)
- 1 chai rượu
- 1 hộp chè (hoặc 1 gói chè)
- 1 bao thuốc lá (hoặc thuốc lào)
- 2 nến cốc màu đỏ
- Ngoài ra, gia chủ sẽ cần chuẩn bị thêm đồ vàng mã, cụ thể như sau:
- Tiền vàng (tùy tâm, thường chia làm 4 đĩa/lễ)
- 1 cây hoa vàng hoa đỏ
- 5 con ngựa mã (nên chọn 5 con với màu sắc khác nhau). Trên lưng mỗi con ngựa lại đặt 10 lễ tiền vàng gồm tiền xu, tiền vàng lá, tiền âm phủ.
- 5 bộ đồ mã (gồm mũ, áo, hia) có kèm ngựa, cờ lệnh, kiếm và roi ngựa. Đây là số lượng thường dùng, nhưng tùy vào số lượng mộ phần thì có sự thay đổi phù hợp. Thêm nữa, nên căn cứ vào giới tính, lứa tuổi của vong hồn mà chọn lựa đồ mã dâng lên cho phù hợp.
1.2 Văn khấn tạ mộ cuối năm
Văn khấn tạ mộ tại nghĩa trang
“Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Nam mô a di đà phật!
Con kính lạy:
– Quan đương xứ thổ địa chính thần
– Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần,
– Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ
– Liệt vị Tôn thần cai quản ở xứ này.
Con kính lạy vong linh ……….
Hôm nay là ngày…tháng…năm…,
nhằm tiết ….. Chúng con là:…………… Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.
Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là:……….hiện phần mộ an táng ở noi này.
Đội ơn Chư vị Tôn thần che chở, ban ân, vong linh được yên ổn vui tươi nơi chín suối.
Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường về ghé thăm, linh ứng giúp chỉ dẫn các công các việc được đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.
Nay nhằm ngày lành tháng tốt, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ mộ những mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính.
Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức.
Cúi mong vong linh chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe.
Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm : ….( đọc tên các đồ mã dâng cho vong)
âm dương cách trở, bát nước nén hương, giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.”
Văn khấn tạ mộ để xin phép Thổ thần Thổ địa nơi đó cho Ông bà về ăn Tết
Kính lạy:
– Ngài Kim niên Đương cai Thái tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào phán quan.
– Ngài bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại vương.
– Ngài bản xứ thần linh Thổ địa tôn thần.
– Các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ long mạch Tôn thần, Tiền Chu tước, Hậu Huyền vũ, Tả Thanh long, Hữu Bạch hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản ở trong xứ này.
Chúng con (Họ tên vợ, chồng)……………………………………………………
Địa chỉ…………………………………………………………………………………
Sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Tôn thần, kính viếng vong linh là:………………………………
(Tên của Ông, bà, cha mẹ v.v…): Tuổi………………………….
Tạ thế ngày…………………………………………………………..
Phần mộ ký táng tại……………………………………………….
Nay nhân ngày (Ví dụ: Cuối năm, hoặc Thanh minh, hoặc thăm mộ) con xin cúi lạy Thần linh đất này, Thành hoàng bản thổ nơi đây, đất lành chim đậu, đức dày thanh cao, giữ lành công lao, có kết có phát nhờ vào thần quan, tôn thần long mạch cao sang, nhị thập tứ hướng nhị thập tứ sơn quanh vùng.
Chọn đây an táng mộ phần, thỏa yên muôn thủa, hồng ân đời đời, gia ân mãi mãi không thôi, chúng con xin có vài lời cầu xin: Bái tạ thủ mộ thần quan, cho chân linh dưỡng cho hài cốt nguyên vẹn toàn, phù hộ con cháu trần gian, an khang mạnh khỏe ăn làm gặp may. m dương cách trở, bát nước nén hương, biểu tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Phục duy cẩn cáo!
(Khấn 3 lần rồi đốt vàng tiền).
1.3 Những việc cần làm khi đi tạ mộ cuối năm
Gia đình khi làm lễ tạ mộ cuối năm cho người thân quá cố, ngoài việc chuẩn bị đồ lễ và khấn lễ thì cần phải những việc khác như cúng khấn tạ mộ cuối năm ở miếu thần linh. Người cao niên trong gia đình hay dòng tộc sẽ đứng ra chủ trì lễ cúng. Lễ cúng phải được thực hiện trong không khí trang nghiêm, tỏ lòng thành kính, nhớ thương, biết ơn đến những người đã khuất.
Sau khi hoàn tất lễ cúng, gia chủ và những người thân nên đi thắp hương cho các phần mộ của các cụ trong dòng họ nhà mình cũng như những phần mộ gần mộ nhà mình. Vừa giúp bầu không khí xung quanh ấm cúng hơn, vừa bày tỏ lòng thành kính với các bậc bề trên đã khuất trong dòng tộc cũng như với những người “hàng xóm” hàng ngày bầu bạn với người thân đã khuất của mình.
2. Ý nghĩa của lễ tạ mộ cuối năm
Ý nghĩa lễ tạ mộ cuối năm là nhớ ơn tổ tiên, mời người thân đã khuất về ăn Tết. Những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường cố gắng trở về cố hương vào dịp này để tạ mộ, sum họp với gia đình. Lễ tạ mộ cuối năm là một cách lưu giữ nét đẹp Nét đẹp “Uống nước nhớ nguồn” đã ghi sâu vào trong tiềm thức của người Việt suốt hàng nghìn đời qua, việc làm lễ tạ mộ vào mỗi dịp cuối năm cũng là cách để con cháu, các thế hệ hậu duệ nhớ đến cội nguồn, những người thân dù không còn trên thế gian này. Dù ông bà , tổ tiên đã đi về thế giới bên kia nhưng công ơn sinh thành, dưỡng dục của họ vẫn mãi khắc ghi ngàn đời.
Làm lễ tạ mộ không chỉ đơn thuần là tạ ơn ông bà tổ tiên nhà mình mà cũng là tạ ơn thần linh, thổ địa, chư vị tôn thần đã chiếu cố cho người thân quá cố nhà mình nương nhờ ở mảnh đất đó và bảo vệ nơi yên nghỉ của họ.
Không những thế, còn một nét đẹp văn hóa đẹp khác được thể thông qua buổi lễ tạ mộ cuối năm là nét đẹp tình làng nghĩa xóm dù đối với người còn sống hay người đã khuất. Các gia đình khi đi chạp mộ không chỉ chăm sóc nơi an nghỉ của người thân mà còn cùng nhau thể hiện sự quan tâm tới những ngôi mộ vô thừa nhận ở khu lân cận.
3. Những lưu ý khi làm lễ tạ mộ cuối năm
3.1 Thời điểm làm lễ tạ mộ cuối năm
Theo quan niệm dân gian, con cháu sẽ đến mộ làm lễ tạ mộ vào những ngày cuối tháng Chạp âm lịch sau lễ ông Công ông Táo, khoảng từ ngày 20 đến 30 tháng Chạp. Tùy vào từng gia đình, việc chọn ngày làm lễ tạ mộ có thể khác nhau. Nếu đi tạ mộ theo dòng tộc thì sẽ quy định 1 ngày để Chạp họ, thường là những ngày nghỉ để tất cả mọi người trong dòng tộc có thể tham gia đầy để nhất. Gia đình nên lựa chọn ngày khô ráo để tiến hành lễ cúng này
3.2 Những ai nên và không nên đi lễ tạ mộ cuối năm
Những người cao niên, có tiếng nói trong gia đình và gia tộc sẽ đứng lên làm lễ tạ mộ nên sẽ không thể vắng mặt. Con cháu trong nhà từ nhỏ đến lớn, bất kể trai gái, xa gần đều nên đi để tạ ơn ông bà. Cha mẹ đưa con cái đi tạ mộ để biết được vị trí của phần mộ của tổ tiên, cũng như giáo dục cho con về tinh thần uống nước nhớ nguồn, lòng hiếu thảo và kính nhớ tổ tiên.
Tuy nhiên, có một số trường hợp sau nên tránh không đi tạ mộ: những người đang ốm yếu, mắc bệnh nên tránh. Phụ nữ có thai, phụ nữ trong kỳ “đèn đỏ”… thường sức khỏe không được tốt bằng người bình thường. Trẻ nhỏ dưới 10 tuổi yếu bóng vía, hay bị ma quỷ “trêu”, cũng không nên đi cùng người lớn ra nghĩa trang, làm lễ cúng tạ mộ cuối năm.
3.3 Những điều kiêng kỵ khi đi lễ tạ mộ cuối năm
Sau đây là những điều kiêng kỵ mọi người nên lưu ý khi đi tạ mộ cuối năm để tránh bất kính với vong linh người đã khuất:
- Ở nghĩa trang có nơi thờ Thần linh, Thổ địa riêng thì nên bày lễ 2 nơi, tùy theo phong tục địa phương mà có điều chỉnh thích ứng. Nhưng tránh dâng cúng những đồ sát sinh trong lễ cúng tâm linh.
- Tạ mộ vào giờ nào tùy vào điều kiện, thời tiết thuận lợi, và sức khỏe cho phép. Nhưng tốt nhất nên chọn ngày tạnh ráo, ấm áp, tránh ngày mưa rét, sấm chớp.
- Tránh đi tạ mộ quá sớm hay quá muộn. Bởi thời điểm này âm khí nặng nề, không tốt cho sức khỏe.
- Nghi lễ tạ mộ không nên làm linh đình, tốn kém để khoe mẽ. Cũng không nặng về hình thức, đốt vàng mã lớn kiểu mê tín.
- Kiêng kỵ việc ăn đồ cúng ở nghĩa trang, vì dễ bị lạnh bụng, ảnh hưởng không tốt đến hệ tiêu hóa (chưa kể đến vấn đề tần số tâm linh).
- Kiêng kỵ việc nô đùa, ngồi lên những ngôi mộ vì bị coi là bất kính.
- Trên đây là những giải đáp về ý nghĩa của nghi lễ Tạ mộ cuối năm theo quan niệm dân gian cùng những lưu ý dành cho các gia đình khi đi Tạ mộ người thân.
Xem thêm: Những điều kiêng kỵ trong 3 ngày đầu năm để tránh xui xẻo
Lễ tạ mộ cuối năm không chỉ thể hiện sự tưởng nhớ, mà còn là dịp để con cháu sum vầy, gắn kết và báo đáp công ơn dưỡng dục của ông bà cha mẹ. Giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp này chính là góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Hy vọng bài viết về “Văn khấn tạ mộ cuối năm theo truyền thống của người Việt” cũng như ý nghĩa và những lưu ý khi đi tạ mộ trên sẽ giúp cho gia đình có thể chuẩn bị một lễ tạ mộ chỉn chu, đầy đủ và ý nghĩa nhất.
